Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

Çanakkale Şehitliği

I. Dünya Savaşı’nda 19 Şubat-17 Aralık 1915 tarihleri arasında Çanakkale Boğazı çevresinde İtilâf Devletleri deniz ve kara kuvvetleriyle Osmanlı ordusu arasında yapılan Çanakkale Muharebelerinde şehit düşen yaklaşık 253.000 şehidimiz için Seddülbahir’de Çanakkale Şehitleri Anıtı’nın yanındaki alana inşa edilmiştir. Genelkurmay Başkanlığı’ndan alınan 15.000 Çanakkale şehidi künyesi içinden 500’er ve erbaşla 100 subayın künyeleri seçilmiş, mezar taşları yaptırılmıştır. Projesini Yüksek Mimar Nejat Dinçel’in yaptığı şehitlikte, ayrıca yüzlerce şehidin adı mermer bloklara yazılmıştır. İnşaatta, Selçuklu kervansaraylarında görülen, doğaya dayanıklı Kayseri taşı kullanılmıştır. Şehitlik’te namazgâh, şadırvan, otopark, mezarlık bölümleri bulunmaktadır. Heykeltıraş Prof. Tankut Öktem’in “Yaralı Asker Anıtı” ve Metin Yurdanur’un “Mustafa Kemal Çanakkale’de Anıtı” şehitliğe ihtişam vermektedir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

25 Nisan 1915 günü Gelibolu Yarımadası'nda Ertuğrul Koyu'na çıkarma yapan 3000 askerden oluşan İngiliz kuvvetini, komutasındaki 67 askeriyle on saat mavzer atışlarıyla sahilde durduran 26.P.A.3.Tb.10.Bl.1Tk. Komutanı Ezineli Yahya Çavuş'la kahraman askerlerinin hâtırasını yaşatmak amacıyla Gelibolu Yarımadası'nda yaptırılmıştır. İngiliz Generali Nepier, Yahya Çavuş ve askerlerinin yoğun ateşi karşısında, karşılarında bir tümen bulunduğunu sanmıştı.

Yahya Çavuş Şehitliği'ndeki şu dörtlük Yahya Çavuş'u ve takım arkadaşlarının kahramanlığını veciz şekilde anlatmaktadır:

“Bir kahraman takım ve de Yahya Çavuş'tular
Tam üç alayla burada gönülden vuruştular
Düşman tümen sanırdı bu şahane erleri
Allah'ı arzu ettiler, akşama kavuştular”

Yahya Çavuş Şehitliği'nde şehitlikten başka Heykeltıraş Recep Özer'in yaptığı bir de anıt yer almaktadır. Şehitlik, 10 Ağustos 1992 tarihinde düzenlenen bir törenle halkın ziyaretine açılmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

15 Mayıs 1919'da İzmir'in Yunanlılar tarafından işgaliyle başlayan 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla sona eren Türk Kurtuluş Savaşı sırasında; TBMM ordusu cephede ve cephe gerisinde yaklaşık 37.000 şehit verirken, Kuva-yi Milliyecilerin savunmaları, iç isyanlar, Antep-Urfa-Maraş-Adana savunmalarında şehit düşen asker sivil yaklaşık 100.000 kişiyle birlikte şehitlerin sayısı 137.000'e yükselmiştir.

Kültür Bakanlığı, Kurtuluş Savaşı şehitleri için üç şehitlik yaptırmıştır. Bu şehitliklerin ilki, 30 Ağustos 1922 Başkomutan Meydan Savaşı'nda şehit düşen askerlerimiz için yaptırılan Dumlupınar ilçesi sınırları içinde Cafer Gazi Tepesi eteklerindeki Dumlupınar Şehitliği'dir.

Projesi Yüksek Mimar Nejat Dinçel tarafından çizilen şehitlik; namazgâh, şadırvan, otopark ve mezarlık bölümlerinden oluşmaktadır. Şehitlikte 500 er ve erbaş, 100 subay mezartaşı bulunmaktadır. Şehitlik çevresine dört anıt dikilmiştir: Atatürk, İnönü, Fevzi Çakmak Anıtı (Prof. Tankut Öktem), Mehmetçik Anıtı (Prof. Tankut Öktem), Kurtuluş Savaşı Anıtı (Prof. Haluk Tezonar), Şehit Baba ve Oğul Anıtı (Prof. Haluk Tezonar).

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

Çanakkale'yi denizden geçemeyen İtilaf Devletleri'nin 25 Nisan 1915 günü Gelibolu Yarımadası'na ve Kumkale'ye asker çıkarmalarıyla Çanakkale kara savaşları başlamıştı. 25-26 Nisan 1915 tarihlerinde Arıburnu'nda karaya çıkıp Conkbayırı'nda ilerleyen çıkarma kuvvetleri, 19. Tümen K.Kur.Yb. Mustafa Kemal'in 25 Nisan günü verdiği “Ben size taarruz emretmiyorum, ölmeyi emrediyorum. Biz ölünceye kadar geçecek zaman zarfında yerimize başka kuvvetler ve komutanlar geçebilir” emrini uygulayan Türk birliklerince durduruldu. Bu birliklerden biri Yb.Hüseyin Avni Bey'in komutasındaki 57. Alay'dı. 57. Alay'ın başta komutanları olmak üzere 628 kişilik mevcudunun tamamı 25-28 Nisan 1915 tarihleri arasında şehit düşmüştü.

Gelibolu Yarımadası'nda Kanlısırt'ta 57. Alay için yaptırılan şehitlik; Mehmetçik Anıtı (Prof. Tankut Öktem), Gazi Hüseyin Kaçmaz Anıtı (Metin Yurdanur) ile donatılmıştır. Heykeltıraş Metin Yurdanur tarafından yapılan bir rölyef de şehitliğin ihtişamını artırmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

26 Ağustos 1922 sabahı Afyon Kocatepe'de başlayıp 9 Eylül 1922 günü İzmir'de sona eren, Türk vatanını Yunan işgalinden kurtaran Büyük Taarruz'da şehit düşen subay ve Mehmetçiklerin aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla İzmir-Afyon-Antalya karayolu kavşağındaki tepe üzerinde yaptırılmıştır. Şehitlik; şadırvan, namazgâh, otopark, mezarlık bölümlerinden oluşmaktadır. Mezarlık bölümünde 100 subay ve 400 erin adı yer almıştır. Heykeltıraş Prof. Tankut Öktem tarafından yapılan Atatürk'ü Kocatepe'de gösteren heykel ve heykeltıraş Metin Yurdanur'un iki rölyefi şehitliği süslemektedir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

I. Balkan Savaşı sırasında Bulgarlara esir düşen ve Edirne Sarayiçi'nde aç bırakılarak ölüme mahkum edilen asker-sivil 20.000 şehidin aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla Edirne Sarayiçi'nde yaptırılmış ve 14 Ocak 1994 tarihinde törenle halkın ziyaretine açılmıştır.

Şehitlik; namazgâh, şadırvan, kitabeler ve otopark bölümlerinden oluşmaktadır. Projesi Yüksek Mimar Nejat Dinçel tarafından çizilmiştir. Heykeltıraş Prof. Tankut Öktem'in Mehmetçik heykeliyle Heykeltıraş Metin Yurdanur'un Balkan Savaşı rölyefi şehitliği tamamlanmaktadır. Şehitlikte 12 blok üzerine 100 subay ve 400 erin adı yazılmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

Adana Pozantı Çamalan I. Dünya Savaşı Şehitliği

I. Dünya Savaşı sırasında Suriye Cephesinde ve Toroslarda cephane ve asker nakliyatı sırasında şehit düşen Türk-Alman askerleri için Adana Pozantı Çamalan'da bulunan harap haldeki şehitlik yöre halkının isteği üzerine yeniden düzenlenmiş ve 27 Mayıs 1994 tarihinde törenle halkın ziyaretine açılmıştır. Şehitlik'te Heykeltıraş Tankut Öktem tarafından yapılmış bir Mehmetçik Anıtı da yer almaktadır. I. Dünya Savaşı Şehitliği'nin Türk bölümünde 30 blokta 300 şehit adı, Alman bölümünde bir blok üzerinde 20 Alman adı bulunmaktadır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

Afyon Çiğiltepe Şehitliği

Büyük Taarruz'un ikinci günü Çiğiltepe'yi komutanlarına söz verdiği saatte alamadığı için intihar eden 57. Tümen Komutanı Alb. Reşat Çiğiltepe ve silâh arkadaşlarının aziz hâtıralarını yaşatmak amacıyla Çiğiltepe'de yaptırılmıştır. Şehitlik'te 100 subay ve Mehmetçiğin mezar taşı bulunmaktadır. Heykeltıraş Sait Rüstem'in yaptığı Reşat Çiğiltepe'nin heykeli ise Afyon'a dikilmiştir. Şehitlik 1995 yılında bitirilerek ziyaret açılmıştır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı'nca Yaptırılan Şehitlikler

Çanakkale Sığındere Sargı Yeri Şehitliği

Gelibolu Yarımadası'nda Alçıtepe köyü yakınlarındaki Sığındere mevkiinde yaralılara ilk yardımın yapıldığı sağlık merkezinde, 28 Haziran 1915 gecesi İngiliz, Fransız donanmasının top atışları sonucunda Türk-İngiliz-Anzak yaralılardan 18.000'i hayatını kaybetmişti. Binlerce şehit Mehmetçiğin gömüldüğü “Sargı Yeri”nde daha önce küçük bir şehitlik yapılmıştı. Bu şehitlik, yaşanan acı olayı yeterince yansıtmadığından yeni bir şehitlik yapılmış, 30 Temmuz 1995 günü düzenlenen bir törenle halkın ziyaretine açılmıştır. Şehitlikte Heykeltıraş Tankut Öktem'in yaptığı bir anıt ile 60 subay ve 240 er için mezar taşı bulunmaktadır.